Στοχεύοντας στον εκσυγχρονισμό του θεσμού της αναδοχής στην Κύπρο, η κυβέρνηση προχωρά εντός των επόμενων ημερών στην κατάθεση σχετικού νομοσχεδίου στη Βουλή των Αντιπροσώπων, με σκοπό, αφενός, να αναβαθμίσει το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο και, αφετέρου, να ενισχύσει περαιτέρω τις υπηρεσίες που ήδη παρέχονται στις περιπτώσεις των παιδιών που βρίσκονται υπό τη νομική φροντίδα του κράτους.
Σύμφωνα με πληροφορίες του «Π», στο νομοσχέδιο, που επισήμως τιτλοφορείται ως ο «περί της Μεταχείρισης Παιδιών υπό τη Γονική Μέριμνα ή Επιμέλεια ή Φροντίδα του Διευθυντή Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας Νόμος», περιλαμβάνονται πρόνοιες για την εισαγωγή νέων υπηρεσιών που για πρώτη φορά θα εφαρμοστούν στη χώρα μας, αλλά και πρόνοιες οι οποίες θα ρυθμίζουν πλέον και νομοθετικά πρακτικές που ήδη υλοποιούνται από τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, στη βάση διαφόρων εγκυκλίων.
Κατοχυρώνεται η «φωνή»
Μία από τις σημαντικότερες πρόνοιες, που πλέον θα εντάσσεται και στον Νόμο, είναι η διασφάλιση της συμμετοχής και της ενημέρωσης του παιδιού σε όλες τις διαδικασίες και θέματα που το αφορούν, βάσει των αρχών της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού, αναλόγως της ηλικίας και της ωριμότητάς του.
Σε αυτό το πλαίσιο, θεσμοθετείται η συμβολή διεπαγγελματικής Πολυθεματικής Ομάδας, στην οποία συμμετέχουν εκπρόσωποι από όλα τα συναρμόδια υπουργεία, για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση Ατομικού Σχεδίου Φροντίδας, Προστασίας και Αποκατάστασης για κάθε παιδί.
Μετάβαση στην ενηλικίωση
Ιδιαίτερα σημαντική είναι επίσης η συμπερίληψη στη νομοθεσία της ομαλής μετάβασης στην ενηλικίωση και στην αυτόνομη διαβίωση, ενσωματώνοντας πρακτικές που ήδη εφαρμόζονται σήμερα από τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας.
Σκοπός είναι να διασφαλίζεται η ομαλή συνέχιση της οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής ενός παιδιού, παρέχοντάς του τη δυνατότητα να λαμβάνει υπηρεσίες στήριξης και φροντίδας μέχρι το 21ο έτος. Πιο αναλυτικά, θεσμοθετούνται πρακτικές όπως η συνέχιση της συνεργασίας με επαγγελματία για σκοπούς επαγγελματικής κατάρτισης και κοινωνικής ενσωμάτωσης, καθώς και η παροχή οικονομικής ενίσχυσης σε θέματα όπως σπουδές και αγορά επαγγελματικού εξοπλισμού.
«Κλειδώνει» η επαγγελματική
Ανάμεσα στις νέες πρόνοιες που ξεχωρίζουν και που αναμένεται να βελτιώσουν αισθητά τον θεσμό είναι η εισαγωγή της επαγγελματικής αναδοχής.
Η εν λόγω μορφή αναδοχής απευθύνεται σε άτομα που διαθέτουν ακαδημαϊκή κατάρτιση και εμπειρία σε τομείς όπως η Κοινωνική Εργασία, η Ψυχολογία, η Νοσηλευτική, η Εργοθεραπεία, η Λογοθεραπεία και η Δημοτική ή Προδημοτική Εκπαίδευση, καθώς σκοπός είναι να μπορούν να παρέχουν εξειδικευμένες υπηρεσίες και φροντίδα σε παιδιά με αναπηρία, αναλόγως των εξατομικευμένων αναγκών τους.
Άλλες μορφές αναδοχής
Εκτός από την επαγγελματική αναδοχή, που αποτελεί νέα μορφή, θεσμοθετούνται επίσης και μορφές εναλλακτικής φροντίδας προς το παιδί, περιλαμβανομένων διάφορων μορφών αναδοχής, όπως η συγγενική, η παραδοσιακή και η διημερεύουσα.
Σημειώνεται ότι η συγγενική, που συνιστά και την πιο διαδεδομένη μορφή αναδοχής αυτή τη στιγμή στη χώρα μας, αφορά τις περιπτώσεις εκείνες που ένα παιδί, το οποίο για οποιονδήποτε λόγο απομακρύνεται από το άμεσο οικογενειακό του περιβάλλον, τοποθετείται σε συγγενική του οικογένεια. Η παραδοσιακή και η διημερεύουσα αφορούν η μεν πρώτη τις περιπτώσεις παιδιών υπό τη φροντίδα του κράτους που τοποθετούνται σε ανάδοχες οικογένειες και διαμένουν με αυτές, ενώ η δεύτερη αφορά σε παιδιά τα οποία δεν διανυκτερεύουν κατ’ ανάγκη επί καθημερινής βάσης με την ανάδοχη οικογένεια, αλλά περνούν σημαντικό χρόνο με αυτήν.
7 στα 10 παιδιά
Η ψήφιση του νομοσχεδίου για την αναδοχή από τη Βουλή αναμένεται πως θα αναβαθμίσει περαιτέρω τον θεσμό, ο οποίος έχει ήδη εξελιχθεί τα τελευταία χρόνια. Προς αυτή την κατεύθυνση συνηγορεί το γεγονός πως η πλειονότητα των παιδιών υπό τη νομική φροντίδα του κράτους, και συγκεκριμένα, όπως πληροφορείται ο «Π», 7 στα 10 παιδιά, βρίσκονται σήμερα σε προγράμματα αναδοχής.
Ύστατο μέτρο
Αξίζει να σημειωθεί πως η μετακίνηση ενός παιδιού από το οικογενειακό του περιβάλλον εξακολουθεί να αποτελεί ύστατο μέτρο και μόνον εφόσον έχουν εξαντληθεί όλα τα μέσα στήριξης προς τους γονείς για την άσκηση του γονικού τους ρόλου.
Εντούτοις, στις περιπτώσεις όπου κρίνεται πως η παραμονή ενός παιδιού στο οικογενειακό του περιβάλλον δεν είναι προς το καλώς νοούμενο συμφέρον του, τότε η τοποθέτηση σε ανάδοχη οικογένεια συνιστά την καλύτερη δυνατή και πλέον επωφελή λύση.
Η επιλογή της οικογένειας γίνεται στη βάση διεξοδικής και ολοκληρωμένης αξιολόγησης του συμφέροντος κάθε παιδιού. Πρόκειται, ουσιαστικά, για έναν προστατευτικό μηχανισμό στο πλαίσιο του οποίου τη φροντίδα του παιδιού αναλαμβάνει μια οικογένεια, δίνοντάς του την ευκαιρία να αναπτυχθεί σε ένα περιβάλλον αγάπης και αποδοχής.
Πολυθεματικό Κέντρο Ημέρας
Ταυτόχρονα, με τον εκσυγχρονισμό του θεσμού της αναδοχής, αναβαθμίζονται και οι υπηρεσίες προς τα παιδιά υπό τη νομική φροντίδα του κράτους τα οποία διαμένουν σε στέγες.
Τον Οκτώβριο του 2023 λειτούργησε πιλοτικά Πολυθεματικό και Διεπιστημονικό Κέντρο Ημέρας στη Λευκωσία, παρέχοντας ολιστική στήριξη και θέτοντας όλες τις ειδικότητες σε έναν χώρο. Τα αποτελέσματα αξιολογήθηκαν θετικά, γι’ αυτό και λήφθηκε απόφαση για λειτουργία Κέντρου Ημέρας στη Λεμεσό εντός του 2025 και σταδιακά σε όλες τις επαρχίες.
Σημειώνεται ότι παρέχονται ήδη υπηρεσίες που καλύπτουν τις ανάγκες της Λεμεσού από το Πολυθεματικό Κέντρο της Λευκωσίας.
Ένας θεσμός με ιστορία
Αξίζει να σημειωθεί πως η αναδοχή άρχισε να εφαρμόζεται στην Κύπρο ήδη από τη δεκαετία του 1950 και την ψήφιση του περί Παίδων Νόμου, με τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας να διαδραματίζουν, πριν ακόμη από την εγκαθίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, πρωταγωνιστικό ρόλο στην παροχή φροντίδας και στήριξης σε παιδιά.
Σύντομα και η υιοθεσία
Τον δρόμο για τη Βουλή παίρνει σύντομα και το νομοσχέδιο για την υιοθεσία, αφού, όπως πληροφορείται ο «Π», βρίσκεται στη Νομική Υπηρεσία, όπου τυγχάνει νομοτεχνικού ελέγχου. Με την ολοκλήρωση της διαδικασίας, θα τεθεί για έγκριση ενώπιον του Υπουργικού Συμβουλίου και, ακολούθως, θα κατατεθεί στη Βουλή προς ψήφιση, με σκοπό τον εκσυγχρονισμό του περί Υιοθεσίας Νόμου του 1995.
